نسل جدید، به‌ویژه متولدان دهه ۱۳۸۰، در دنیایی بزرگ شده‌اند که فناوری، شبکه‌های اجتماعی و سرعت بالای انتقال اطلاعات، شکل ارتباطات را دگرگون کرده است. طبیعی‌ست که این تغییرات، بر زبان و ادبیات آن‌ها نیز اثر گذاشته باشد. پرسشی که مطرح می‌شود این است: آیا دهه هشتادی‌ها از ادبیات فارسی فاصله گرفته‌اند، یا تنها شکل استفاده‌شان از آن تغییر کرده است؟
زبان فارسی از نگاه نسل Z
برخلاف تصور رایج، بسیاری از نوجوانان امروز همچنان با ادبیات فارسی آشنا هستند، اما شیوه‌های بیان و ترجیح‌های زبانی آن‌ها با نسل‌های پیشین تفاوت دارد. این نسل بیشتر از طریق ویدئو، پادکست و شبکه‌های اجتماعی با زبان درگیر است، نه از طریق کتاب‌های درسی یا متون رسمی. همین تفاوت، باعث شکل‌گیری برداشت‌هایی شده مبنی بر کاهش علاقه آن‌ها به زبان فارسی، در حالی‌که واقعیت پیچیده‌تر از این است.
واژگان ترکیبی، زبان دیجیتال
در گفتار روزمره نسل جدید، استفاده از واژگان غیرفارسی و اصطلاحات عامیانه بسیار رایج شده است؛ واژه‌هایی مانند «تاکسیک»، «وایب»، «کیوت»، یا عباراتی چون «حاجی برگام» و «سوبر تایپ» بخشی از زبان روزمره آن‌هاست. این پدیده حاصل ترکیب زبان با دنیای دیجیتال است؛ امری که در همه زبان‌های دنیا مشاهده می‌شود و نشانه پویایی و تأثیرپذیری زبان از تحولات اجتماعی است، نه صرفاً یک تهدید.
چالش‌ها و دغدغه‌ها
با این حال، برخی کارشناسان نگران‌اند که این روند به تضعیف دستور زبان فارسی، کاهش دایره واژگان اصیل و فاصله گرفتن نوجوانان از ادبیات کلاسیک منجر شود. این نگرانی وقتی بیشتر می‌شود که مشاهده می‌کنیم نوجوانان در نوشتار رسمی یا متون درسی نیز دچار ضعف‌های نگارشی و زبانی‌اند. همچنین فاصله زیاد میان زبان محاوره‌ای و زبان نوشتاری، خود به شکاف فرهنگی دامن می‌زند.
زبان فارسی؛ زنده، پویا و قابل انطباق
کارشناسان حوزه زبان‌شناسی و آموزش اما بر این باورند که زبان فارسی به اندازه کافی انعطاف‌پذیر و زنده هست که بتواند خود را با نسل‌های جدید وفق دهد. راه‌حل نه در محدودسازی، بلکه در روزآمدسازی آموزش، تقویت پیوند ادبیات با زندگی روزمره، و استفاده از ابزارهای نوین مانند فیلم، انیمیشن، کتاب‌های گرافیکی، پادکست و حتی بازی‌های دیجیتال برای انتقال مفاهیم ادبی است.
نتیجه‌گیری
دهه هشتادی‌ها از ادبیات فارسی دور نشده‌اند، بلکه شیوه مواجهه آن‌ها با زبان تغییر کرده است. اگر محتوای آموزشی و فرهنگی متناسب با نیازها و علایق این نسل طراحی شود، می‌توان به تداوم و شکوفایی زبان و ادبیات فارسی در آینده امیدوار بود.
برچسب‌ها: زبان فارسی، ادبیات معاصر، نسل Z، دهه هشتادی‌ها، آموزش زبان
منبع: خبرگزاری ایسنا – دهه هشتادی‌ها و بیم و امیدهای زبان و ادبیات فارسی
