به گزارش پایگاه خبری پهنه پرواز؛ تحقیقات جدید دانشمندان نشان میدهد مغز انسان در طول زندگی از بدو تولد تا پیری، پنج «دوره» یا «عصر» اصلی را پشت سر میگذارد — نه یک مسیر ثابت و یکنواخت — که در هر دوره ساختار و عملکرد مغز تغییراتی اساسی تجربه میکند.
مراحل این رشد شناختی
دوره اول: تولد تا سن حدود ۹ سالگی — در این دوره، ساختار مغز در حال شکلگیری است؛ سیناپسها (اتصالات عصبی) فراواناند و مغز به مرور آنها را پالایش میکند. رشد مواد سفید و خاکستری مغز و افزایش ضخامت پوسته مغزی از ویژگیهای این دوران است.
دوره دوم: از ≈۹ سالگی تا حدود ۳۲ سالگی (نوجوانی و جوانی) — در این بازه، ارتباطات عصبی در مغز بهینهتر میشوند. افزایش کارایی شناختی، بهبود تفکر، یادگیری، انعطاف مغزی و توسعه مهارتهای شناختی رخ میدهد.
دوره سوم: از حدود ۳۲ سالگی تا تقریباً میانسالی — در این دوره مغز وارد «حالت بزرگسالی ثابت» میشود؛ ساختار عصبی تثبیتتر میشود و تواناییها و شخصیّت فرد نسبتاً پایدار میگردد.
دوره چهارم: از حدود ۶۶ سالگی — آغاز تغییرات پیری زودرس مغز — اتصالات عصبی تدریجاً تغییر میکنند و کارکرد شناختی ممکن است دستخوش افت شود.
دوره پنجم: از حدود ۸۳ سالگی — سالمندی پیشرفته و زوال تدریجی معماری مغز — این دوره با کاهش بیشتر در ارتباطات عصبی و کاهش انعطاف مغز همراه است.
اهمیت این یافتهها
– مغز انسان را نباید یک ساختار ثابت در نظر گرفت؛ بلکه «عمر مغزی» — با فراز و نشیبهای شناختی و عصبی — وجود دارد.
– شناخت این مراحل به ما کمک میکند دورههای حساس و حیاتی رشد و آسیبپذیری مغز را بهتر بشناسیم؛ مثلاً زمان مناسب برای آموزش، یادگیری مهارت جدید یا پیشگیری از بیماریهای شناختی.
– این دید، امیدبخش است برای کسانی که فکر میکنند پس از جوانی دیگر فرصت یادگیری یا رشد ذهنی ندارند — چون میتوان با مراقبت، فعالیت ذهنی و سبک زندگی سالم، کارایی شناختی را تا میانسالی و حتی سالمندی حفظ کرد.
منبع: پژوهش اخیر (گزارش در The Guardian بر پایه مطالعه دانشگاه کمبریج) — بازنشر در زومیت و رسانههای مرتبط
برچسبها: مغز انسان، رشد شناختی، سلامت ذهن، مراحل زندگی، نوروساینس، سالمندی، توانایی ذهنی
