جشن مهرگان در فرهنگ ایران باستان پس از نوروز، یکی از مهمترین آیینهای ملی و مردمی به شمار میرفته است. این جشن نماد اعتدال پاییزی بود؛ همانگونه که نوروز جشن اعتدال بهاری محسوب میشود. واژه «مهرگان» برگرفته از نام ایزد مهر (میترا)، خدای پیمان، دوستی، روشنایی و نگهبانی است.
در تقویم کهن، این جشن در روز شانزدهم مهرماه (روز مهر از ماه مهر) برگزار میشد، هرچند برخی منابع تاریخی بازه زمانی دهم تا شانزدهم مهر را برای آن ذکر کردهاند. ایرانیان در این روز لباسهای ارغوانی به تن میکردند و سفرهای به همان رنگ میآراستند. بر این سفره میوههایی چون انگور ارغوانی، سیب سرخ و ترنج قرار میدادند و شاخههایی از هوم و گز نیز در کنارشان مینهادند.
در آیین مهرگان، نوشیدن عصاره گیاه هوم به نشانه دوستی و پیمان، همراه با موسیقی، پایکوبی و شادی مرسوم بود. در متون اساطیری و شاهنامه نیز مهرگان با پیروزی فریدون بر ضحاک گره خورده است؛ روزی که فریدون، ضحاک را شکست داد و او را در کوه دماوند به بند کشید.
این جشن، علاوه بر وجه دینی و اساطیری، همواره یادآور شادی، همبستگی و پاسداشت دوستی در فرهنگ ایرانی بوده و جایگاهی درخشان در میان آیینهای باستانی دارد.
منبع: تابناک – «مهمترین جشن ایرانیان باستان پس از نوروز»
مهرگان #ایران باستان #جشن باستانی #میترا #فرهنگ #اسطوره
