اصفهان – گالری «دیدار» اصفهان این هفته میزبان نمایشگاهی از آثار هنرمندی خودآموخته به نام «رقیه دبیری» بود که پس از چاپ کتابی به نام «زنی بود، نقاشی کشید و رفت» از نشر اقنوم این بار آثارش برای عامه مردم به نمایش درآمد.
به گزارش پایگاه خبری پهنه پرواز به نقل از خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در اصفهان، در بیانیه نمایشگاه گالری دیدار درباره این نقاش چنین نوشته شده: رقیه دبیری نزدیک به هشتاد سال دارد؛ از زمانی که خود را شناخته کارکرده و زندگی برایش تنها و تنها با کار معنا پیدا کرده است. با اینکه سواد چندانی ندارد به‌صورت خودجوش و با تشویق فرزندانش چند صباحی را نقاشی کشیده تا بلکه قدری از روزمرگی‌های خانه و کار رها شود. تا جایی که با قدری تأمل می‌گوید: «برای اینکه فکری نداشته باشم؛ نقاشی کشیدم» نقاشی کشیدنش هم با قصه‌های زندگی و تجربه زیسته‌اش همراه بوده است. قالی‌بافی نوعی معترض بودن به دیده‌نشدن آثار اوست و انگار نمی‌خواهد نقاشی‌هایش را تکرار کند و بهانه‌های مختلف، خبر از روزمرگی‌هاست.
هم‌زمان با نمایشگاه، از کتاب «زنی بود، نقاشی کشید و رفت» نوشته حامد قصری درباره زندگی و هنر رقیه دبیری رونمایی شد. با حامد قصری؛ نویسنده و ایده‌پرداز این کتاب که در گالری دیدار اصفهان هم‌زمان با این نمایشگاه رونمایی شد، گفتگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
ایده کتاب «زنی بود، نقاشی کشید و رفت» از کجا در ذهن شما شکل گرفت؟
باید به سال‌ها قبل بازگردیم که از آن زمان روی یک پروژه درباره هنرمندان مهجور و خودآموز کار می‌کنم.
رقیه دبیری نقاش خودآموز کشف آن سال‌های من بود که می‌خواستم از این هنرمند فیلم مستندی بسازم. فیلم هم یک ضد پرتره است. نقاشی که در فیلم نقاشی نمی‌کشد، به اعتراض نقاشی نمی‌کشد.می‌خواستم فیلمی مستند بسازم با این تصور که شاید دوباره نقاشی کند. بومی سفید از اصفهان به شیراز بردیم اما حتی جلوی دوربین هم حاضر به نقاشی نشد. می‌گفت خسته شده‌ام، فقط دوست دارم مردم کارهایم را ببینند.
چرا رقیه دبیری، زن نقاش این نمایشگاه امروز معترض است؟
چون می‌خواهد آثارش دیده شود. می‌خواهد آثارش به نمایش گذاشته شود و به فروش برسد و به همین دلیل چند سالی نقاشی را کنار می‌گذارد.
دبیری از چه سالی نقاشی را شروع می‌کند؟
در سن بالا و از ۶۰ سالگی نقاشی را شروع می‌کند و حالا در حدود هشتادسالگی چند سالی است که نقاشی نمی‌کشد و دوباره دارد گلیم می‌بافد.
ایده نقاشی‌هایش از چه فضاها و نگاهی شکل‌گرفته است؟
از پیرامونش. روستای خرم مکان کامفیروز. از فرهنگ مردم آن خطه. رنگ در آثارش نقش ویژه‌ای دارد و با اینکه آموزش نقاشی ندیده و تاریخ هنر نخوانده؛ اما نگاه و جهان خودش را دارد. باهوش و خلاق است و زندگی را پرسش‌گرانه دنبال می‌کند.
شیوه و روش شما در این کتاب بر چه اساسی است؟
گفت‌وگوی مفصلی با رقیه دبیری داشتم و با امانت‌داری در لحن نقاش، فرم شاعرانه‌ای به آن دادم کتاب چند بخش دارد. عکس‌هایی که از زندگی و کار او گرفتم و آثارش و البته فضای بیرونی و نگاه دیگران به این هنرمند. کتاب در ادامه پروژه‌ای که من با عنوان «زندگی نگاره‌ها» دنبال می‌کنم نوشته شده است.
در این مجموعه با روایت‌های شخصی، زبان بومی، تجربه‌های زیسته و نگاه شاعرانه، هنرمندانی را معرفی می‌کنم که هرچند گمنام هستند، اما حرف زیادی برای گفتن دارند. کتاب با نثری موسیقایی و متأثر از زبان ایل نوشته شده، از تولد در باغ نور، تجربه‌های شخصی، نگاهش به طبیعت، خانواده، پدر و مادر، و حتی مرگ.
تفاوت هنرمندان خودآموخته و ناشناخته با هنرمندان حرفه‌ای و آکادمیک در چیست؟
دغدغه من انسان است و به نظر من هر هنرمندی نگاه خودش را به جهان پیرامونش دارد. من در نگاه و سخن و نحوهٔ زیست رقیه دبیری نگاه و فلسفه‌ای را دیدم که در فلان هنرمند شناخته‌شده پایتخت‌نشین ندیدم. لااقل رقیه تکلیفش با خودش مشخص است.
سرانجام این روزها برای رقیه دبیری نمایشگاه هم برپا شد و این هنرمند نیز شناخته شد.
بله نمایش آثار او را از اصفهان شروع کردیم و آثارش در گالری دیدار به نمایش درآمد و به‌زودی در تهران و شیراز هم آثارش به نمایش در می‌آید.
درباره اسم کتاب نیز بگویید. چرا «زنی بود، نقاشی کشید و رفت»؟
از رقیه دبیری می‌پرسم پس از مرگت آثار نقاشی‌ات برایت مهم است؟ یعنی اینکه چگونه قضاوت شوند؟ با لبخند می‌گوید: نه. فقط بگویند زنی بود نقاشی کشید و رفت
