اگر اخیراً مصرف کافئین خود را کاهش داده‌اید، ممکن است متوجه شده باشید که خواب‌هایتان زنده‌تر و واضح‌تر شده‌اند. این تجربه برای بسیاری از افراد اتفاق می‌افتد و تحقیقات علمی نشان می‌دهد که کافئین با تأثیر روی خواب و ریتم شبانه‌روزی بدن، فرصت ما برای تجربه‌ی خواب‌های زنده و به یادماندنی را محدود می‌کند.
چرا کاهش کافئین باعث خواب‌های واضح‌تر می‌شود؟
کافئین ماده‌ای محرک است که باعث می‌شود احساس هوشیاری و بیداری داشته باشیم. این ماده با مهار آدنوزین در مغز عمل می‌کند. آدنوزین در طول روز و زمانی که ما بیدار و فعال هستیم، جمع می‌شود و باعث می‌شود شب‌ها احساس خواب‌آلودگی داشته باشیم. هنگام خواب، آدنوزین از بدن پاکسازی می‌شود و صبح با حس تازگی و انرژی بیدار می‌شویم تا دوباره این چرخه تکرار شود.
کافئین پیام خواب‌آلودگی آدنوزین را مسدود می‌کند. بنابراین، با وجود اینکه آدنوزین در مغز وجود دارد، ما احساس خستگی و خواب‌آلودگی کمتری داریم. وقتی اثر کافئین از بین می‌رود، میل به خواب دوباره افزایش می‌یابد.
تأثیر کافئین بر کیفیت خواب
نیمه‌عمر کافئین سه تا شش ساعت است، یعنی نیمی از کافئین مصرفی هنوز بعد از این مدت در بدن باقی است و اثر خود را بر آدنوزین ادامه می‌دهد. به همین دلیل، مصرف کافئین در هنگام عصر یا شب می‌تواند خواب شبانه را دشوار کند و کیفیت خواب عمیق و بازسازی‌کننده ما را کاهش دهد. تحقیقات نشان می‌دهند هرچه کافئین دیرتر و بیشتر مصرف شود، کیفیت خواب ما بدتر می‌شود.
ارتباط کاهش کافئین با خواب‌های واضح‌تر
تحقیقات مستقیم زیادی وجود ندارد که ثابت کند کاهش مصرف کافئین باعث خواب‌های زنده‌تر می‌شود، اما رابطه‌ای منطقی وجود دارد. کیفیت خواب و رویاها ارتباط نزدیکی با هم دارند. بسیاری از افراد گزارش می‌دهند که بعد از کاهش کافئین ظرف چند شب، خواب‌هایشان زنده‌تر، مفصل‌تر یا عجیب‌تر می‌شوند.
علت احتمالی آن است که کافئین باعث می‌شود کل خواب کمتر شود و شب‌ها بیشتر بیدار شویم. وقتی کافئین کمتر مصرف شود، بدن فرصت پیدا می‌کند خودش را بازسازی کند و خواب بیشتری، به‌ویژه خواب REM (خواب با حرکت سریع چشم) داشته باشد.
خواب REM همان مرحله‌ای است که بدن آرام است اما مغز بسیار فعال است و اغلب رویاها در این مرحله رخ می‌دهند. هرچه مدت REM بیشتر باشد، مغز فرصت بیشتری برای خلق رویاهای زنده و پرجزئیات پیدا می‌کند. همچنین وقتی از مرحله خواب REM، بیدار می‌شویم، شانس اینکه رویاهایمان را به خاطر بسپاریم بیشتر است، چون آن رویا هنوز تازه و زنده در حافظه‌ی کوتاه‌مدت ماست و هنوز محو نشده است.
نتیجه‌گیری
پس وقتی کافئین کمتر مصرف می‌کنیم، خواب REM بیشتری داریم و به همین دلیل خواب‌هایمان زنده‌تر هستند و راحت‌تر به خاطرمان می‌آیند. البته خواب و رویا پیچیده هستند و همه افراد تجربه یکسانی نخواهند داشت و ممکن است این اثر فقط چند روز یا هفته ادامه داشته باشد.
منبع: زومیت
برچسب‌ها: خواب، کافئین، رویا، REM، کیفیت خواب
