خودآزاری رفتاری پیچیده و اغلب نتیجه مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب یا ناتوانی در تنظیم احساسات است. پژوهش‌های تازه نشان می‌دهد که ترکیب درمان‌های روانشناختی، حمایت اجتماعی و ابزارهای دیجیتال می‌تواند به کاهش این رفتار کمک کند. در ادامه به مهم‌ترین راهکارهای علمی و نوین اشاره می‌شود:
🔹 درمان‌های روانشناختی متمرکز بر تنظیم احساسات
رویکردهایی مانند رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) و درمان تنظیم احساسات (ERT) به افراد کمک می‌کند احساسات شدید را شناسایی و مدیریت کنند، بدون آنکه به خودآزاری متوسل شوند. این روش‌ها به‌ویژه در نوجوانان نتایج مثبتی داشته‌اند.
🔹 مداخلات دیجیتال و اپلیکیشن‌های پشتیبان
برنامه‌های موبایلی، پیامک‌های SOS و اپلیکیشن‌های مدیتیشن یا آگاهی ذهنی می‌توانند در لحظه به فرد کمک کنند. برخی از این ابزارها بازخورد فوری ارائه می‌دهند و جایگزینی سالم برای کاهش تنش فراهم می‌آورند.
🔹 رفتاردرمانی شناختی (CBT)
CBT بر شناسایی افکار منفی و جایگزینی آن‌ها با افکار منطقی‌تر تمرکز دارد. تمرین‌های بازسازی شناخت و یادداشت‌برداری روزانه می‌تواند به کاهش خودسرزنشی و بهبود تصویر ذهنی از خود
کمک کند.
🔹 مدیریت عوامل محرک
کمبود خواب، فشارهای محیطی، روابط ناسالم یا محرک‌های محیطی از مهم‌ترین زمینه‌های خودآزاری هستند. آموزش مهارت شناسایی این عوامل و ایجاد راهبردهای پیشگیرانه (مثل ایجاد فضای امن یا تغییر موقعیت) نقش مؤثری دارد.
🔹 حمایت خانواده و گروه‌درمانی
خانواده‌درمانی و گروه‌درمانی باعث کاهش احساس تنهایی می‌شود و حمایت اجتماعی را افزایش می‌دهد. ایجاد شبکه‌ای از افراد قابل اعتماد در کنار درمانگر، مسیر بهبود را هموارتر می‌کند.
🔹 مداخلات پیشگیرانه در سطح جامعه
برنامه‌های آموزشی در مدارس و دانشگاه‌ها برای افزایش آگاهی، کاهش دسترسی به وسایل خطرناک و ترویج روش‌های سالم مقابله با استرس می‌تواند از بروز رفتارهای آسیب‌زا جلوگیری کند.
🔹 پشتیبانی فوری و بلادرنگ
امکان دریافت کمک بی‌درنگ از طریق خط‌های تلفنی، اپلیکیشن‌ها یا حتی سامانه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند در لحظات بحرانی جان فرد را نجات دهد. این خدمات معمولاً به فرد یادآوری می‌کنند که تنها نیست و گزینه‌های جایگزین وجود دارد.
✅ این راهکارها نشان می‌دهد که ترکیب درمان فردی، حمایت اجتماعی و فناوری‌های نوین می‌تواند در کاهش خودآزاری و خودسرزنشی نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
