نویسنده : دکتر فتانه امیری
اولین دارنده دکترای تریز در ایران
اولین دکترای پژوهشگر تریز در حوزه معلولیت در جهان
پانزدهم اکتبر تولد آلبرت التشولر، نابغه‌ای که جهان ایده‌پردازی و خلاقیت را متحول کرد. او با نگاهی نوین به خلاقیت و ابداع، سیستم «تریز» (TRIZ) را بنیان نهاد که به معنای «نظریه حل ابداعی مسئله» است. این نظریه با رویکردی علمی و نظام‌مند، روش‌های تازه‌ای را برای حل مسائل پیچیده به جهان نوآوری معرفی کرد.
آلبرت التشولر، که در سال ۱۹۲۶ در شوروی سابق به دنیا آمد، از همان جوانی به خلاقیت و حل مسائل پیچیده علاقه‌مند بود. او پس از تحصیل در رشته مهندسی و کار در زمینه اختراعات، به این نتیجه رسید که خلاقیت و نوآوری یک فرآیند تصادفی نیست، بلکه می‌توان آن را به صورت علمی تحلیل و هدایت کرد. این بینش او را به سمت خلق تریز سوق داد.
تریز: انقلاب در خلاقیت
آلبرت التشولر معتقد بود که ابداع و نوآوری نباید به الهام و شانس واگذار شود. او با تحلیل هزاران اختراع در سطح جهان به این نتیجه رسید که الگوهای مشترکی در حل مسائل وجود دارد. او با استخراج این الگوها، یک چارچوب علمی برای خلاقیت تدوین کرد که به افراد امکان می‌داد مسائل پیچیده را با رویکردهای ساختارمند و پیش‌بینی‌شده حل کنند.
تریز بر اساس ۴۰ اصل خلاقیت بنا شده است که هر یک راهکاری برای حل تضادها و مسائل فنی ارائه می‌دهند. این اصول، به نوعی نقشه راهی برای طراحان، مخترعان و نوآوران هستند تا بدون نیاز به آزمون و خطا، بهترین راه‌حل‌ها را بیابند. به طور مثال، یکی از این اصول «تقسیم» است که پیشنهاد می‌دهد مسئله به بخش‌های کوچکتری شکسته شود تا حل آن ساده‌تر گردد.
یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌های التشولر این بود که خلاقیت را از حالت ذهنی و الهام‌محور خارج کرد و آن را به یک علم تبدیل کرد. او به افراد عادی، مهندسان و طراحان نشان داد که نوآوری می‌تواند به یک فرآیند سیستماتیک تبدیل شود. تریز امروزه در صنایع مختلف از خودروسازی تا فناوری اطلاعات و پزشکی به کار گرفته می‌شود و به عنوان یک ابزار قدرتمند برای نوآوری در سازمان‌ها و شرکت‌ها شناخته می‌شود.
آلبرت التشولر نه تنها بنیان‌گذار تریز، بلکه یک مربی و راهنمای بزرگ برای نسل‌های بعدی نوآوران بود. او در طول زندگی خود بیش از ۲۰۰ مقاله و چندین کتاب نوشت که همگی به خلاقیت و روش‌های نوآوری علمی اختصاص داشتند. تأثیر او در دنیای علم و صنعت به‌گونه‌ای است که امروزه بسیاری از شرکت‌های بزرگ و دانشگاه‌ها از اصول تریز برای حل مسائل پیچیده استفاده می‌کنند.
با معرفی تریز، التشولر خلاقیت را به دست افرادی داد که شاید خود را غیرخلاق می‌دانستند و نشان داد که با رویکردی علمی و منطقی، نوآوری در دسترس همگان است. او نه تنها به جهان ایده‌های نو هدیه داد، بلکه آینده‌ای نو برای علم و صنعت رقم زد.
تریز (TRIZ) در حوزه معلولیت می‌تواند به‌عنوان ابزاری خلاقانه و ساختارمند برای حل مسائل و چالش‌های مرتبط با نیازهای افراد دارای معلولیت به کار گرفته شود. این روش با ارائه ۴۰ اصل خلاقیت، به طراحان و مهندسان کمک می‌کند تا تجهیزات و فناوری‌هایی را توسعه دهند که زندگی روزمره افراد معلول را تسهیل کنند. به‌عنوان مثال، از اصولی مانند «تقسیم» یا «ترکیب» می‌توان در طراحی وسایل کمکی هوشمند و کارآمدتر استفاده کرد، یا با حل تضادهای طراحی، امکان دسترسی بهتر و فراگیرتر به فضاها و فناوری‌ها را فراهم کرد. تریز به این صورت، زمینه‌ساز نوآوری‌های مؤثر در بهبود کیفیت زندگی افراد معلول می‌شود.
آلبرت التشولر با ابداع تریز، توانست خلاقیت را از قلمرو غیرقابل‌پیش‌بینی به یک علم کاربردی و نظام‌مند تبدیل کند. او به جهان نشان داد که نوآوری و ابداع تنها حاصل نبوغ فردی نیست، بلکه می‌توان با تحلیل و بررسی اصول مشخص، به خلاقیت سازمان‌یافته دست یافت.
