غاری همراه با گذشته‌ای سرشار از مقاومت
به گزارش پایگاه خبری پهنه پرواز به نقل از سایت علی بابا، غار اسپهبد خورشید که بنام غار لاپ‌کمر و طاق عایشه گرگیلی دژ نیز شناخته می‌شود، یکی از جاهای دیدنی سوادکوه است. غار اسپهبد خورشید که با قوس بزرگ و آثار تاریخی دوره ساسانی شناخته می‌شود، در منطقه‌ی لاپ‌کمر قرار دارد.
جالب است بدانید که طاق غار اسپهبد خورشید، بزرگ‌ترین طاق طبیعی جهان است. البته در میان جاهای دیدنی مازندران، این آنقدرها هم شناخته‌شده نیست.
غار اسپهبد خورشید کجاست؟
غار اسپهبد خورشید در استان مازندران، در ناحیه دوآب واقع شده و از شهر سوادکوه حدود ۱۹ کیلومتر فاصله دارد.
این غار در نزدیکی روستای پایین دوآّب واقع شده و از جاده اصلی فیروزکوه به قائم‌شهر حدود ۱۵۰۰ متر فاصله دارد.
مسیر دسترسی به غار اسپهبد خورشید
برای دسترسی به غار اسپهبد خورشید، می‌توانید از اتوبان فیروزکوه به قائم‌شهر استفاده کنید. پس از ۴۰ کیلومتر از فیروزکوه به جاده فرعی خطیرکوه خواهید رسید و بعد از ۱۵۰۰ متر رانندگی در این جاده شما در سمت راست خود غار را خواهید دید.
برای رسیدن به ورودی غار شما دو راه پیش رو دارید:
مسیر مستقیم از دره‌ی پایین غار که مسیری سخت و خطرناک است
مسیر شرقی که ورودی آن تقریبا در نزدیکی میدان تیر پایین غار است. این مسیر نیاز به پیاده‌روی نسبتاً سخت دارد و در نهایت شما را به پایین غار می‌رساند.
در نهایت به هر طریقی که بخواهید به این غار بروید، حتما به تجهیزات کوهنوردی، صخره‌نوردی و راهنما نیاز پیدا می‌کنید.
راهنمای رفتن به غار اسپهبد خورشید از تهران
غار اسپهبد خورشید در فاصله ۱۶۰ کیلومتری شهر تهران قرار داد. برای رسیدن از تهران به غار اسپهبد خورشید، می‌توانید از جاده تهران -فیروزکوه – قائم‌شهر استفاده کنید.
پس از فیروزکوه مسیر را به سمت قائم شهر ادامه دهید و پس از ۴۰ کیلومتر به سمت جاده خطیرکوه به راست بپیچید. مسافت رانندگی بسته به ترافیک حدوداً ۳ تا ۴ ساعت است.
تفریحات غار اسپهبد خورشید
می‌توانید در طبیعت پیاده‌روی یا کوهنوردی کنید. یادتان باشد که زیبایی‌های طبیعی منطقه را در قاب دوربینتان ماندگار کنید.
تاریخچه غار اسپهبد خورشید
تاریخچه غار اسپهبد به دوران دور می‌رسد. آثار کشف‌شده نشان می‌دهند که این غار، کاربردی مذهبی داشته است. سپس در دوره اشکانی و ساسانی و به دلیل موقعیت غار، از آن بیشتر برای مصارف نظامی استفاده می‌شده است.
در زمان ساسانیان و دوره گاوباریان این غار تبدیل به یک دژ نظامی قدرتمند شده بود که ظرفیت اقامتی بالایی داشت.
وجود منبع تامین آب آشامیدنی در درون غار و همچنین دره عمیق جلوی آن، به نظامیان اجازه می‌داد که تا مدت‌ها در حالت محاصره از خود دفاع کنند.
بقایای به‌جامانده از قلعه نشان می‌دهد که این دژ استحکامات قدرتمندی داشته است. ابن اسفندیار درباره استحکامات قلعه گفته است: «این قلعه دری سنگی داشت که برای جابه‌جا کردنش به زورِ پانصد مرد نیاز بود!»
پس از حمله اعراب به مازندران، اسپهبد خورشید فرزندان، همسران و ثروت خود را به این دژ‌غار می‌فرستد. آنها به مدت دو سال و هفت ماه مقاومت می‌کنند. تا زمانی که مهاجمان راه‌حلی برای شکست دادنشان پیدا می‌کنند.
آنها سرمنشأ آب ورودی به قلعه را پیدا کرده و آن را با جنازه یک سگ مسموم می‌کنند. افراد داخل دژ دچار بیماری وبا می‌شوند و حدود ۴۰۰ نفر از آنها می‌میرند. در نهایت قلعه سقوط می‌کند و افراد باقی‌مانده اسیر می‌شوند.
این غار بعدها توسط مازیار و سایر گروه‌های مخالف حاکمان عرب نیز استفاده می‌شود.
در قرن‌های بعدی بعد این غار محل مخفی‌شدن زنی به نام عایشه بوده که عده‌ای از راهزنان را دور خود جمع کرده بود؛ به این دلیل نام غار را طاق عایشه گرگیلی دژ می‌گویند که گرگیل در آن به معنای غارت است.
سرگذشت اسپهبد خورشید
پس از یورش اعراب به ایران، به دلیل کوهستانی بودن منطقه گیلان و مازندران و همچنین وجود سپر دفاعی طبیعی رشته‌کوه البرز، اعراب به این منطقه دسترسی پیدا نکردند.
در این زمان فرمانروایی مناطق گیلان و مازندران در اختیار خاندانی از شاهزادگان ساسانی به نام گاوباریان یا دابوییان بود که از نوادگان قباد اول ساسانی بودند.
اسپهبد خورشید آخرین حاکم سلسله گاوباریان در مازندران است. او خلافت منصور عباس را پذیرفته و خراج‌گزار خلیفه عباسی شده بود. اما با قحطی در بغداد و شورش در خراسان، اسپهبد از پرداخت خراج به خلیفه امتناع کرد.
به این بهانه مهدی، پسر منصور عباسی نامه‌ای به اسپهبد خورشید می‌نویسد و از او خواهش می‌کند که به او اجازه دهد برای سرکوب شورش خراسان از مسیر ساحل دریای مازندران استفاده کند. پس از تایید اسپهبد، مهدی دو لشکر را از سمت ری به‌طرف شمال می‌فرستد. یکی از سمت جاده آمل و دیگری به سمت گرگان
اما هدف سرکوب حکومت خراسان نیست! مهدی عباسی به دنبال نابودی حکومت اسپهبد خورشید است. اسپهبد زمانی متوجه موضوع شد که جنگ بالا گرفته و آمل و چالوس و کلار فتح شده بود.
اسپهبد که قلمرو خودش را در خطر می‌دید، فرزندان و همسران خود را به دژی فرستاد که امروز ما آن را به نام غار اسپهبد خورشید می‌شناسیم. خود اسپهبد به‌سختی به گیلان فرار می‌کند تا نیروی نظامی جذب کند. او تا زمانی که خبر سقوط دژ و شایعه اسارت فرزندانش را می‌شوند، به تلاش‌هایش ادامه می‌دهد و پس از آن، دست به خودکشی می‌زند.
گنج غار اسپهبد خورشید
باتوجه‌به اطلاعات به‌دست‌آمده وجود گنج در این غار شایعه بوده و منابع دقیقی مبنی بر درستی آن وجود ندارد. متأسفانه این شایعات منجر به آسیب غار از سمت افرادی که به دنبال کشف گنج هستند می‌شود.
ساختار غار اسپهبد خورشید
غار اسپهبد خورشید یک طاق بزرگ طبیعی است. عمق قسمت اصلی غار بین ۱۵ تا ۲۵ متر است؛ ولی ارتفاع ۸۰ متری غار، آن را منحصر‌به‌فرد می‌کند.
این غار دژ را می‌توان چهار قسمت تقسیم کرد:
– دیواره روبه‌رویی غار
این دیوار، دیواری سنگی و نسبتاً مسطح است که پلکان‌های دژ روی آن قرار دارد. ساکنین از این پله‌ها برای رساندن خود به طبقات بالایی دژ استفاده می‌کردند.
نکته جالب درباره پلکان‌های این دژ و طبقات این است که تمامی این طبقات و پلکان‌ها بدون استفاده از بست و پایه فلزی و فقط به‌وسیله گچ و ساروج به دیواره متصل بوده‌اند.
در بالای دیواره یک تراس ۴۵ متری بوده که سمت چپ و راست دژ را به هم متصل می‌کرده است.
– کف غار
این بخش محل ساختمان‌های حفاظتی دژ بوده است.
– قسمت چپ طاق
تمام طبقات در این سمت، اتاق‌های متفاوتی داشته‌اند. قسمت عمده ساختمان‌ها و اتاق‌های دژ در قسمت چپ آن بوده است که هفت تخت و تراس را شامل می‌شده است.
– قسمت راست طاق
این قسمت را یک برج ۱۵ متری تشکیل می‌دهد. در ارتفاع ۶۰ متری از کف دژ، غار کوچک‌تری (با ۲۰ متر عمق و ۱۵ متر عرض) وجود دارد. این غار کوچک شامل دو طبقه و چند اتاق است و در اصل محل اسکان فرماندهان و ارگ فرماندهی دژ بوده است.
