مرمتگران برجسته استان فارس میگویند این بنا هیچ طرح مرمتی نداشته و به جای مرمت تعمیر شده است
به گزارش پایگاه خبری پهنه پرواز به نقل از ایندیپندنت ، در ادامه روند تخریب هدفمند آثار و محوطههای تاریخی ایران، هویت تاریخی کاخ کیومرث داراب در استان فارس، تحت عنوان «مرمت» مخدوش شد. مرمتگران باتجربه استان فارس معتقدند نحوه مرمت این بنای تاریخی نهتنها «غیراصولی» است، بلکه نوعی «جعل تاریخ» محسوب میشود.
درباره پیشینه تاریخی کاخ کیومرث
نظریات متعددی وجود دارد، اما بسیاری این بنای باستانی را با استناد به ویژگیهای معماری آن، متعلق به دوران ساسانی میدانند.
با دست روی دیوار تاریخی گچ کشیدند
با وجود ثبت کاخ کیومرث در فهرست میراث ملی ایران، این بنا سالها به حال خود رها شده بود و تحت حفاظت و نگهداری مناسب قرار نداشت. عملیات مرمت این بنای باستانی پس از مدتها مطالبهگری کنشگران میراث فرهنگی و رسانهها آغاز شد، اما حالا که این عملیات به پایان رسیده، باستانشناسان با اثری مواجه شدهاند که هویت تاریخی خود را از دست داده است.
به گفته یکی از مرمتگران بناهای ساسانی در استان فارس، در معماری ساسانی، سنگها بهصورت خطی مانند آجرچینی، چیده نمیشوند و اندازه آنها در دیوارها متفاوت است. در حالی که در مرمت کاخ کیومرث سنگها بهصورت خطی جایگذاری شدهاند.
او افزود: «چه سنگهای پاکتراش هخامنشی و ساسانی و چه سنگهایی که با استفاده از گچ در بناهای ساسانی کار گذاشته شدهاند، همگی اندازههای متفاوتی دارند.»
این مرمتگر درباره دیگر اشکالات مرمت کاخ کیومرث گفت: «گچکشی بر بنا به داخل سنگها نفوذ نکرده است و همین امر باعث میشود که در فصول سرد، با نفوذ رطوبت و سرما، بنا ترک بخورد یا گیاهان در میان سنگها رشد کنند.»
او با تاکید بر اینکه مرمت آثار تاریخی نیازمند داشتن طرح مرمتی است، گفت تصاویر پس از مرمت کاخ کیومرث کاملا نشان میدهد که هیچ طرح مرمتی وجود نداشته است و به نظر میرسد برای این پروژه از کارگران غیرمتخصص استفاده شده و دستمزد آنها هم روزمزد پرداخت شده است.
این مرمتگر با اشاره به اینکه بر اساس تصاویر موجود، دیوارهای این بنا بهشیوهای کاملا غیراصولی و با پنجه گچکاری شده است، افزود: «آثار تاریخی را نمیتوان با ماله کشیدن مرمت کرد. مرمتگران کاخ سروستان باید دیوارها را بهگونهای بندکشی میکردند که تصویر سنگها قابل مشاهده باشد، اما در کاخ کیومرث این اتفاق رخ نداده و گچ مستقیما با دست روی بنا کشیده شده است.»
کاخ کیومرث بدون پشتوانه فنی و علمی مرمت شد
مهدی پیرحیاتی، مرمتگر برجسته و استاد دانشگاه، پس از مشاهده عکسهای مرمت کاخ کیومرث، مرمت غیراصولی این بنا را تایید کرد و گفت: «زمانی که شناخت کافی از یک اثر تاریخی وجود نداشته باشد، مداخلاتی که در آن انجام میشود، نیز قطعا فاقد پایه و اساس علمی و فنی خواهد بود. این مسئله میتواند یک آسیب جدی برای اثر تاریخی محسوب شود.»
او تاکید کرد: «بدتر از آن، مداخله در بنا بدون اتکا به شواهد تاریخی و بدون تهیه طرح مرمت و مطالعات فنی است. تا زمانی که شناخت کاملی از یک اثر نداشته باشیم، هرگونه مداخله میتواند به اصالت و یکپارچگی آن آسیب جدی وارد کند.»
این استاد دانشگاه در حوزه مرمت آثار تاریخی افزود: «وقتی با یک مرمت غیر اصولی، ساختار بنا را تغییر میدهید، در واقع مرتکب جعل تاریخی شدهاید. اقدامی که نهتنها هیچ پشتوانه علمی و فنی ندارد، بلکه وضعیت اثر را از آنچه بود، وخیمتر میکند.»
پیرحیاتی ادامه داد: «این اقدامها را میتوان یک نوع مرمت بد دانست؛ مرمتی که با کمترین امکانات، بدون پشتوانه فنی و بدون تهیه طرح مرمت، صرفا اقدامی شتابزده و برای رفع تکلیف بوده است. این رویه به یک معضل در مرمت بناهای تاریخی تبدیل شده است. تا زمانی که مطالعات و طرح مرمت با در نظر گرفتن تمامی ویژگیهای اثر، ارزشها و اصالت آن انجام نشود، هرگونه مداخله در آثار تاریخی فرجامی جز تخریب نخواهد داشت.»
مداخله غیراصولی به ساختار بنا آسیب زد
یکی دیگر از مرمتگران استان فارس نیز گفت: «بر اساس قوانین و ضوابط میراث فرهنگی، هرگونه مداخله در اثر تاریخی بدون در نظر گرفتن دوره تاریخی آن، نیازمند یک فرایند اصولی است. این فرایند شامل آسیبنگاری، آسیبشناسی و طرح مرمت بر اساس مبانی نظری است.»
او افزود: «آنچه در کاخ کیومرث داراب انجام شد، بیشتر نوعی استحکامبخشی بوده است تا مرمت. اما متاسفانه فاقد طرح مرمت بوده و اقدامهای انجامشده در این بنا بر اساس طرح آسیبشناسی و مرمتی صورت نگرفته است. این در حالی است که کاخ کیومرث در شهرستان داراب، بنایی بسیار شاخص است و حتی پیشینهای قدیمیتر از دوره ساسانی دارد.
بنابراین ضروری بود که طرح مرمت آن به تایید شورای فنی استان برسد، اما بهعنوان کسی که در جلسات شورای فنی استان فارس حضور دارم، میگویم که چنین طرحی تاکنون مطرح نشده است.»
