جبار عسگرزاده ملقب به جبار باغچه‌بان (۱۹ اردیبهشت ۱۲۶۴، ایران – ۴ آذر ۱۳۴۵، تهران) بنیان‌گذار نخستین مهدکودک در شهرستان مرند و نخستین مدرسه ناشنوایان ایران در شهر تبریز بود. او همچنین اولین مؤلف و ناشر کتاب کودک در ایران بود.
به گزارش پایگاه خبری پهنه پرواز جبار باغچه‌بان بعد از جنگ جهانی اول همراه همسرش در سال ۱۲۹۸ شمسی از راه جلفا وارد شهر مرند شد. باغچه‌بان در مرند در مدرسه دولتی احمدیه به شغل آموزگاری مشغول شد.
پس از کسب تجربه‌های زیاد در این مسیر، ایرادات بسیار زیادی را در روش آموزش زبان فارسی مشاهده کرد؛ با توجه به این موضوع، باغچه‌بان اولین نفری بود که یک روش بسیار پرکاربرد و حرفه‌ای برای آموزش زبان فارسی ابداع کرد. در واقع در همین زمان بود که فعالیت‌های خیرخواهانه و مثبت باغچه‌بان در ایران آغاز شد و تا اواخر عمرش هم ادامه داشت.
جبار باغچه‌بان در تبریز کودکستانی را با عنوان باغچه اطفال دایر کرد؛ بعد از تأسیس باغچه اطفال بود که فکر آموزش به ناشنوایان ذهنش را درگیر کرد.
اولین تلاش‌ها در زمینهٔ آموزش و پرورش استثنائی در حدود ۱۰۰ سال قبل در ایران شروع و نخستین فعالیت‌ها در بخش آموزش و پرورش کودکان با آسیب‌دیدگی بینایی از سال ۱۲۹۹ هجری شمسی توسط شخصی به نام ارنست کریستوفل اهل کشور آلمان در شهر تبریز با جذب پنج دانش‌آموز آغاز شد.
در گروه کودکان با آسیب‌دیدگی شنوایی جبار باغچه‌بان در تبریز در سال ۱۳۰۳ اولین گام را با تأسیس مدرسهٔ باغچه اطفال در جهت تعلیم و تربیت کودکان ناشنوا برداشت.
البته که تا قبل از اینکه به این موضوع فکر کند، هیچ تجربه‌ای در زمینهٔ تدریس به ناشنوایان نداشت. باغچه‌بان با سه دانش آموز ناشنوا کارش را آغاز کرد و در این زمینه توانست موفقیتی کسب کند. متوجه شد که حس بینایی و لمس اشیاء، نقش بسیار مهمی را در آموزش به ناشنوایان ایفا می‌کند.
ابتکارات ویژهٔ باغچه‌بان در آموزش عبارت بودند از[۸][۹]:
- روش شفاهی در تعلیم ناشنوایان
- آموزش روش حساب ذهنی به ناشنوایان
- گاهنجار (گاه‌نما) وسیله‌ای برای نشان دادن پستی و بلندی‌های اقیانوس‌ها روی نقشه به کودکان
- الفبای گویا
از آثار جبار باغچه‌بان می‌توان به:
- برنامه کار آموزگار – ۱۳۰۲
- الفبای آسان – ۱۳۰۳
- الفبای دستی مخصوص ناشنوایان – ۱۳۰۳
•خانم خزوک – ۱۳۰۷ - زندگی کودکان – ۱۳۰۸
- گرگ و چوپان – ۱۳۰۸
- پیر و ترب – ۱۳۱۱
- بازیچه دانش – ۱۳۱۱
- دستور تعلیم الفبا – ۱۳۱۴
- علم آموزش برای دانشسراها – ۱۳۲۰
- بادکنک – ۱۳۲۴
- الفبای خودآموز برای سالمندان – ۱۳۲۶
- پروانه‌نین کتابی – ۱۳۲۶
- الفبا – ۱۳۲۷
- اسرار تعلیم و تربیت یا اصول تعلیم الفبا – ۱۳۲۷
- الفبای گویا – ۱۳۲۹
- برنامهٔ یک‌ساله – ۱۳۲۹
- کتاب اول ابتدایی – ۱۳۳۰
- حساب – ۱۳۳۴
- کتاب اول ابتدایی – ۱۳۳۵
- آدمی اصیل و مقیاس واحد آدمی – ۱۳۳۶
- درخت مروارید – ۱۳۳۷
- خیام آذری – ۱۳۳۷
- رباعیات باغچه‌بان – ۱۳۳۷
- روش آموزش کر و لال‌ها – ۱۳۴۳
- من هم در دنیا آرزو دارم – ۱۳۴۵
- بابا برفی – ۱۳۴۶
- عروسان کوه – ۱۳۴۷
- زندگینامهٔ باغچه‌بان به قلم خودش – ۱۳۵۶
- شب به سر رسید – ۱۳۷۳
- کبوتر من – ۱۳۷۳
اشاره کرد.
در خاتمه باید بگوییم که خدمت باغچه بان به کودکان و ناشنوایان حد و حصر نداشت و او فعالیت های زیادی برای تولید یک پکیج آموزشی کامل، درست و استاندارد انجام داد و نهایتا هم توانست به این مهم دست پیدا کند. جبار باغچه بان در سن 81 سالگی، در تهران و در آذرماه سال 1345، چشم از جهان فروبست و در همانجا نیز به خاک سپرده شد.
