به گزارش پایگاه خبری پهنه پرواز، در سال‌های اخیر، شرکت‌های فناوری مانند نورالینک به‌توسعه تراشه‌های قابل‌جاسازی در مغز انسان پرداخته‌اند و هدف آن‌ها کمک به افراد دارای ناتوانی‌های جسمی، و در آینده، افزایش توانایی‌های شناختی و ارتباطی انسان است. در این مقاله به بررسی آخرین دستاوردهای علمی در این زمینه، شایعات و واقعیت‌ها، و امکان تحقق پیش‌بینی‌های آینده‌نگرانه می‌پردازیم.
۱. وضعیت فعلی تراشه‌های مغزی
یکی از برجسته‌ترین شرکت‌های فعال در این زمینه، نورالینک است که توسط ایلان ماسک تأسیس شده و به‌توسعه تراشه‌های مغزی با هدف برقراری ارتباط مستقیم بین مغز و رایانه پرداخته است. این تراشه‌ها، موسوم به “تراشه مغزی رابط” یا BMI (Brain-Machine Interface)، قابلیت ثبت و ارسال سیگنال‌های عصبی را دارند و برای کمک به افراد دچار ناتوانی‌های حرکتی، اختلالات عصبی، و مشکلاتی مانند فلج در حال توسعه‌اند.
۲. آزمایش‌های حیوانی و نتایج اولیه
در آزمایش‌های ابتدایی، تراشه‌های نورالینک بر روی حیوانات، از جمله میمون‌ها، آزمایش شده‌اند. در یک نمونه، میمون‌ها توانسته‌اند با استفاده از این تراشه‌ها بازیهای ویدئویی ساده‌ای را کنترل کنند. این تراشه با خواندن و تفسیر سیگنال‌های عصبی، به آن‌ها امکان می‌دهد که بدون استفاده از عضلات، حرکات بازی را اجرا کنند. این آزمایش‌ها به اثبات رسانده‌اند که تراشه‌های مغزی می‌توانند سیگنال‌های مغز را دریافت و تفسیر کنند.
پیشرفت در کمک به معلولین: به‌تازگی، نورالینک از سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) مجوز دریافت کرده تا آزمایش‌های انسانی تراشه‌های خود را آغاز کند. انتظار می‌رود که این تراشه‌ها در آینده به کمک افرادی بیایند که از ناتوانی‌های شدید جسمی رنج می‌برند، مانند فلج‌شدگان نخاعی، و به آن‌ها کمک کنند تا به‌صورت ذهنی کنترل ابزارها و تجهیزات خاص را به دست گیرند.
۳. توانایی‌های هوش مصنوعی در تراشه‌های مغزی
برخی از پیش‌بینی‌های اغراق‌آمیز بیان می‌کنند که تراشه‌های مغزی در آینده به انسان‌ها امکان می‌دهند که بدون نیاز به زبان صحبت کنند، یا به‌سرعت دانش خود را افزایش دهند. در واقع، با وجود پیشرفت‌های فعلی، فناوری هنوز به مرحله‌ای نرسیده است که تراشه‌های مغزی بتوانند به‌طور کامل ادراکات انسانی مانند احساسات یا دانش عمیق را درک کنند و آن‌ها را منتقل کنند. همچنین، درک و تبدیل احساسات پیچیده مغز به زبان قابل‌فهم نیازمند فناوری بسیار پیشرفته‌تری است که در حال حاضر وجود ندارد.
۴. کاربردهای احتمالی تراشه‌های مغزی در آینده
با وجود محدودیت‌های کنونی، استفاده‌های کاربردی و واقع‌بینانه‌ای برای تراشه‌های مغزی پیش‌بینی می‌شود:
کمک به افراد با ناتوانی‌های حرکتی: تراشه‌های مغزی می‌توانند در کنترل اعضای بدن، استفاده از پروتزها و حتی برقراری ارتباط برای افراد دارای فلج کامل یا معلولیت‌های حرکتی نقش مهمی ایفا کنند.
بازتوانی حس‌ها: یکی از دستاوردهای بالقوه این فناوری بازگرداندن حس بینایی یا شنوایی به افراد نابینا یا ناشنوا است. البته، تا کنون هیچ تراشه‌ای قادر نبوده که به‌طور کامل حس بینایی یا شنوایی را بازگرداند، اما تحقیقات در این حوزه ادامه دارد.
۵. چالش‌ها و محدودیت‌های فعلی
چالش‌های فنی و اخلاقی: فناوری تراشه‌های مغزی هنوز با چالش‌های بزرگی روبروست. به‌عنوان مثال:
ایمنی و دوام تراشه‌ها: باید اطمینان حاصل شود که تراشه‌ها در طولانی‌مدت در مغز انسان قابل‌اعتماد هستند و به بافت مغز آسیب نمی‌رسانند.
حفظ حریم خصوصی: با وجود امکان خواندن سیگنال‌های مغزی، نگرانی‌هایی درباره دسترسی به داده‌های مغز و حریم خصوصی کاربران به وجود آمده است.
پذیرش اجتماعی و اخلاقی: جاسازی تراشه در مغز به‌عنوان یک تکنولوژی جدید ممکن است در جامعه با چالش‌های اخلاقی و پذیرش اجتماعی روبرو شود.
۶. آینده‌نگری و محدودیت‌های احتمالی
پیش‌بینی‌هایی که مطرح شده، مانند پایان یافتن نیاز به مدارس و دانشگاه‌ها، حذف زبان و خط، و بی‌نیازی به پزشکان و وکلا، در حال حاضر واقع‌بینانه نیستند. توانایی تراشه‌های مغزی برای افزایش یادگیری و حل مسائل، حتی اگر ممکن باشد، هنوز به فناوری فوق‌العاده پیچیده و پیشرفته‌تری نیاز دارد که در کوتاه‌مدت در دسترس نخواهد بود.
به‌طور کلی، کاربرد تراشه‌های مغزی می‌تواند به کمک و بهبود زندگی انسان‌ها بیاید، اما هنوز در مراحل ابتدایی خود است و تا رسیدن به استفاده‌های گسترده و فوق پیشرفته فاصله زیادی دارد.
