ایمونوتراپی یا ایمنی‌درمانی، یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های درمانی است که با هدف تقویت سیستم ایمنی بدن، توانایی شناسایی و نابودی سلول‌های سرطانی را افزایش می‌دهد. برخلاف شیمی‌درمانی و پرتودرمانی که مستقیماً بر سلول‌های سرطانی اثر می‌گذارند، ایمونوتراپی بدن را آموزش می‌دهد تا خودش علیه سرطان بجنگد.
انواع ایمونوتراپی
مهارکننده‌های وارسی ایمنی (Immune Checkpoint Inhibitors): این داروها سیگنال‌های بازدارنده سلول‌های سرطانی را خنثی می‌کنند تا سیستم ایمنی بتواند به‌طور فعال حمله کند.
سلول‌درمانی (Cell Therapy): سلول‌های T بیمار در آزمایشگاه اصلاح و دوباره به بدن تزریق می‌شوند؛ روشی مؤثر به‌ویژه در لوسمی و لنفوم.
آنتی‌بادی مونوکلونال: پروتئین‌هایی که به سلول‌های سرطانی متصل می‌شوند و مسیر نابودی آن‌ها را توسط سیستم ایمنی هموار می‌سازند.
واکسن سرطان: واکسن‌هایی که سیستم ایمنی را برای شناسایی آنتی‌ژن‌های توموری و حمله به آن‌ها تحریک می‌کنند.
روش‌های تجویز
ایمونوتراپی ممکن است به‌صورت تزریق وریدی، قرص خوراکی، مصرف موضعی یا تزریق داخل مثانه انجام شود.
کاربرد در انواع سرطان
این روش نوین در درمان سرطان‌های ریه، کبد، معده، روده، کلیه، مثانه، ملانوما، سینه، رحم، پروستات و خون به کار می‌رود.
در سرطان ریه، داروهایی مانند Pembrolizumab و Nivolumab همراه شیمی‌درمانی تا ۵۰٪ به بهبود بیماران کمک کرده‌اند.
در سرطان کبد، ترکیب داروهای Atezolizumab و Bevacizumab در مراحل پیشرفته مؤثر بوده است.
در سرطان‌های دیگر از جمله سینه (سه‌گانه منفی)، روده و ملانوما نیز ایمونوتراپی نتایج قابل توجهی داشته است.
عوارض احتمالی
هرچند ایمونوتراپی نسبت به شیمی‌درمانی عوارض کمتری دارد، اما می‌تواند موجب خستگی، مشکلات گوارشی، واکنش‌های پوستی، علائم شبه‌آنفولانزا، تغییر در فشار خون یا عملکرد تیروئید شود. ریزش مو به‌ندرت مشاهده می‌شود و در صورت بروز باید با پزشک مشورت کرد.
فراتر از سرطان
ایمونوتراپی در درمان بیماری‌های غیرسرطانی هم کاربرد دارد:
در آلرژی و آسم با قرار دادن بدن در معرض آلرژن کنترل‌شده، سیستم ایمنی مقاوم‌تر می‌شود.
در زگیل‌های ناشی از HPV، سیستم ایمنی تقویت‌شده می‌تواند سلول‌های آلوده به ویروس را بهتر از بین ببرد.
وضعیت ایمونوتراپی در ایران
اگرچه بسیاری از داروهای ایمونوتراپی هنوز در ایران به‌طور کامل تأیید نشده‌اند، داروی Pembrolizumab (کیترودا) در برخی موارد در دسترس است. هزینه این درمان بالاست و معمولاً بیمه‌ها پوشش نمی‌دهند. چند مرکز پزشکی معتبر در تهران از جمله بیمارستان امام خمینی، ولیعصر، مسیح دانشوری و مرکز طبی کودکان به‌صورت محدود این خدمات را ارائه می‌دهند.
مقایسه با شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی به‌طور مستقیم سلول‌های سرطانی و سالم را تخریب می‌کند و عوارض جانبی بیشتری دارد. در مقابل، ایمونوتراپی با فعال‌سازی سیستم ایمنی اثرات پایدارتر و عوارض کمتری به همراه دارد، هرچند میزان پاسخ‌دهی بیماران متفاوت است.
منبع: درمانکده – ایمونوتراپی؛ درمان سرطان با داروها، کاربردها و عوارض
برچسب‌ها: ایمونوتراپی | سرطان | درمان نوین | داروهای ضدسرطان | شیمی‌درمانی | سلول‌درمانی | واکسن سرطان | عوارض ایمونوتراپی | آلرژی | زگیل HPV | ایران
