از نگاه روان‌شناسان، بسیاری از عادت‌های ساده روزمره می‌توانند به مرور زمان توانایی ذهنی ما را کاهش دهند. ضریب هوشی مؤثر (Effective IQ) تنها به نمره تست‌ها محدود نمی‌شود، بلکه بازتاب عملکرد شناختی، قدرت تصمیم‌گیری و هوش عملی ما در زندگی واقعی است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که انتخاب‌های کوچک و مکرر می‌توانند تفاوت بزرگی در تیزهوشی یا کندی ذهن ایجاد کنند.
در ادامه به پنج رفتار رایج اشاره می‌شود که اگر اصلاح نشوند، می‌توانند کیفیت عملکرد ذهنی را به شکل محسوسی کاهش دهند:
۱. نادیده گرفتن قابلیت رشد مغز
یکی از باورهای اشتباه این است که مغز ثابت و تغییرناپذیر است. تحقیقات نشان داده‌اند وقتی فرد به مغز خود به‌عنوان عضله‌ای قابل تقویت نگاه می‌کند، پیشرفت چشمگیری در یادگیری و حل مسائل خواهد داشت. برعکس، کسانی که ذهنیت ایستا دارند، کمتر به رشد فکری دست می‌یابند.
۲. کمبود خواب
خواب، فرآیندی اساسی برای تثبیت آموخته‌ها و بازسازی مغز است. محرومیت از خواب نه‌تنها زمان واکنش را طولانی‌تر می‌کند، بلکه حافظه کاری، تمرکز، خلق و حتی قدرت تصمیم‌گیری را هم مختل می‌سازد. بدون خواب کافی، مغز مانند کامپیوتری است که هرگز ریست نمی‌شود.
۳. مصرف الکل
الکل یکی از آسیب‌زننده‌ترین عادات به سلامت مغز است. مطالعات نشان داده‌اند مصرف زیاد آن باعث ایجاد ضایعات عروقی و افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند آلزایمر می‌شود. حتی افرادی که در گذشته به شکل سنگین الکل مصرف کرده‌اند، نسبت به دیگران بیشتر در معرض آسیب‌های شناختی قرار دارند.
۴. نبود ساختار و برنامه
مغز برای کارآمد بودن به نظم نیاز دارد. افرادی که عادت به تعلل و بی‌برنامگی دارند، معمولاً در آزمون‌های مرتبط با عملکرد اجرایی ضعیف‌تر عمل می‌کنند. داشتن اهداف مشخص، زمان‌بندی درست و دوری از به تعویق انداختن کارها می‌تواند تأثیر چشمگیری بر بهبود بهره‌وری ذهنی داشته باشد.
۵. قرار گرفتن در محیط‌های منفی
محیط پیرامون و روابط اجتماعی نقش مهمی در شکل‌گیری خلق‌وخو و ذهنیت افراد دارند. قرار گرفتن مداوم در معرض افراد منفی‌نگر یا اطلاعات مضر، ذهن را تحت تأثیر قرار داده و در طول زمان باعث کاهش انرژی روانی و هوش مؤثر می‌شود.
جمع‌بندی
وجه مشترک همه این عادت‌ها «نبود خودآگاهی» است. اگر بدون توجه به افکار و انتخاب‌های خود زندگی کنیم، گرفتار چرخه‌های مخرب ذهنی خواهیم شد. نخستین گام برای تغییر، شناخت این الگوهاست. تنها با آگاهی و اصلاح تدریجی، می‌توان ذهنی فعال‌تر، هوشمندتر و خلاق‌تر داشت.
منبع: سایت الف – ۳۰ مرداد ۱۴۰۴
برچسب‌ها: #روانشناسی #هوش #سبک_زندگی #خواب #الکل #عادت #خودآگاهی #مغز
