ژوردوزی، یکی از رودوزیهای سنتی ایران است؛ که به صورتهای مختلف (چه هنری، چه صنعتی و یا هر دو) کاربرد بسیار زیادی میتواند داشته باشد. این رودوزی زیبا را، معمولاً بر روی پارچههای کتان و نخی، که تار و پود منظمی دارند، انجام میدهند.
برای دوخت، محل ژور را بر روی پارچه مشخص میکنند؛ و پارچه را به اندازۀ لازم، نخ کشی میکنند. با درآوردن تار یا پود پارچه، به اندازه دلخواه، و مناسب با اندازۀ ژور، پارچه، برای هنرمند آماده میشود؛ تا بتواند بر روی آن دوخت دلخواه خود را انجام بدهد.
نخ مناسب برای این نوع رودوزی، نخهای دمسه، لا، سیگارت و گاهی نیز نخ الوان است.
از انواعِ مدلهای دوختی که در این نوع رودوزی استفاده میشوند، میتوان به ژورِ دوطرفه، ژور زیگزاگی، ژور چهارگوش، زیگزاگ بدون پایه، ژور ضربدری، ژور شکسته، ژور شکستۀ توپُر، ژور گرهدار، ژور مشبک، ژور مارپیچ، ژور مارپیچِ دوطرفه، ژور مارپیچ چهارتایی، ژور مارپیچ دوبل، ژور کردونه، ژور کردونۀ زیگزاگی، ژور تار عنکبوت و گوشهدوزیِ حاشیههایِ ژوردوزی، اشاره کرد.
-ژور دو طرفه:
بعد از دوختن یک سمت ژور، طرف دیگر هم باید طوری ژوردوزی شود، که نخها کاملاً موازی با هم قرار بگیرند.
-ژور زیگزاگی:
در ابتدا یک طرف را ساده میدوزند، سپس طرف مقابل را یک در میان، زیگزاگدوزی میکنند.
-ژور چهارگوش:
پس از نخکشیِ پارچه، سوزن را از لای ژورها رد میکنند، تا هر چهار طرف نخهای ژور را بگیرند و کار، به صورت مربع دوخته شود.
-ژور زیگزاگ بدون پایه:
در این نوع تکنیک دوخت، نیازی به دوختن، در اطراف نخکشی نیست؛ و فقط باید نخ پارچه، در عرض نسبتاً زیاد کشیده شود؛ و نخها به صورت ۷ و ۸ در کنار حاشیه، به هم دوخته شوند. برای آنکه محل اتصال، برجسته به نظر بیاید، دو بار دوخت روی آن انجام میدهند.
-ژور ضربدر:
بعد از نخکشی کردن پارچه، سوزن را به صورت ضربدر، از روی نخهای ژور رد میکنند؛ و هر بار، برای محکم کردن دوخت، روی هر سمت ضربدر را دو بار میدوزند.
-ژور شکسته:
ابتدا یک پایۀ افقی، در قسمت پایین نخها میدوزند؛ سپس شلالها را به صورت مایل اجرا میکنند؛ و بعد، پایۀ فوقانی را میدوزند.
-ژول شکستۀ توپُر:
این نوع ژور، همانند ژور شکسته است؛ با این تفاوت که هر بار، پس از زدن شلال زیگزاگ، یک شلال عمودی هم باید در فاصلۀ بین آنها زده شود.
-ژول گرهدار:
بعد از دوختن بالا و پایین ژور، با یک نخ نسبتاً ضخیم، هر بار، سه رشتۀ نخ را با هم میگیرند، و یک قلاب در وسط نخ میدوزند.
-ژور مشبک:
نخکشی برای این ژور، باید در حدود دو و نیم سانتیمتر باشد. بالا و پایین این نخکشی را مطابق ژور معمولی میدوزند؛ سپس عرض ژور را به سه قسمت تقسیم میکنند. یک بار روی یکسوم بالا، ژورها را دو به دو، با هم میگیرند، و قلاب میدوزند؛ و یک بار هم یکسوم پایین را (برعکس بالا) با هم میگیرند و زیگزاگ دوزی میکنند. در این تکنیک دوخت، احتیاج به پاره کردن نخ نیست؛ یک بار بالای ژورها و یک بار هم پایین آن را به هم متصل میکنند.
-ژور مارپیچ:
در ابتدا ژور ساده دوخته میشود، سپس نخ ضخیمتری را از میان آنها، به فرم مارپیچ، رد میکنند.
-ژور مارپیچِ دو طرفه:
پس از دوختن دو لبه ژور، هر بار ۴ تا نخ را با هم میگیرند و سوزن را از میان آنها رد میکنند.
-مارپیچ چهارتایی:
این ژور، همانند مارپیچ دو طرفه است. ابتدا بالا و پایین نخکش را ژور میزنند؛ سپس نخ و سوزن را از میان آنها رد میکنند.
-ژور مارپیچ دوبل:
عرض نخکش، برای این ژور، باید در حدود ۳ سانتیمتر باشد. دو طرف نخکش را ژور میدوزند و سپس، از طرف بالا به سمت پایین، نخ را رد میکنند.
-ژور کردونه:
پس از نخکشی، سه تار نخ را با هم میگیرند و چسبیده به هم، دوخت گردونه میزنند. این کار باید یک بار از بالا به پایین، و یک بار از پایین به بالا انجام شود.
-ژور کردونۀ زیگزاگی:
همانند ژور زیگزاگی میباشد؛ با این تفاوت که برای هر دفعه، که ۴ تا نخ با هم گرفته میشود، تمام آن، باید از بالا به پایین، به صورت زیگزاگ ،گردونه زده شود.
زور تار عنکبوت:
در ابتدا دو طرف نخکش را ژور میدوزند؛ سپس از میان آنها، نخی را رد میکنند، و هر بار، سه عدد ژور با هم دوخته میشود و یک تک قلاب روی آنها زده میشود. سپس نخی که از میان ژورها زده شده را گردونه میزنند. در محل اتصال آنها، سوزن را، یک در میان، از زیر تارهای نخ رد میکنند؛ و این کار را چند بار تکرار میکنند، تا شکل تار عنکبوت درست شود.
-گوشهدوزیِ حاشیههای ژوردوزی:
چنانچه حاشیه نخکشی شده، جهت ژور، به صورت دو خط عمود بر هم انجام شود، یک مربع خالی در زاویۀ حاشیه ایجاد خواهد شد؛ که این مربع خالی را با دوختهای تزیینی پر میکنند.