به گزارش پایگاه خبری پهنه پرواز، افزایش استفاده کودکان و نوجوانان از چت‌بات‌ها و دوست‌های دیجیتال مبتنی بر هوش مصنوعی، زنگ خطری جدی برای رشد اجتماعی و هیجانی آن‌ها به صدا درآورده است.
چت‌بات‌هایی که همیشه در دسترس‌اند، همدلی نشان می‌دهند و بدون چالش یا قضاوت پاسخ می‌دهند، جایگزین تعاملات انسانی شده‌اند. اما کارشناسان هشدار می‌دهند که این نوع «دوستی بی‌اصطکاک» مانع یادگیری مهارت‌هایی حیاتی چون همدلی، گفت‌وگوی واقعی، حل اختلاف و رشد احساسی کودکان خواهد شد.
مطالعات و گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد چت‌بات‌های هوش مصنوعی مانند رفیق‌های همیشه‌مهربان، روزبه‌روز بیشتر در تعاملات کودکان جای می‌گیرند. آن‌ها همواره در دسترس‌اند، گفته‌های کودک را تأیید می‌کنند و هیچ‌گاه اختلاف‌نظر یا بازخورد منفی ندارند. اگرچه این رفتار در ظاهر حمایتگرانه است، اما موجب می‌شود کودکان به تعاملاتی عادت کنند که فاقد چالش و رشد طبیعی‌اند.
نبود اصطکاک اجتماعی
روابط انسانی واقعی سرشار از اختلاف‌نظر، سوءتفاهم، آشتی و سازش است. این فرایندها همان «اصطکاک اجتماعی» هستند که برای رشد مهارت‌های ارتباطی و شناختی کودکان ضروری‌اند. در مقابل، رابطه با چت‌بات‌های هوش مصنوعی این تجارب را حذف می‌کند.
دوستی مصنوعی، همدلی غیرواقعی
هوش مصنوعی ممکن است ظاهری همدلانه داشته باشد، اما توانایی درک واقعی احساسات را ندارد. کارشناسان روانشناسی کودک هشدار می‌دهند که این نوع دوستی، دروغین و گمراه‌کننده است و می‌تواند بر شکل‌گیری هویت عاطفی کودک تأثیر منفی بگذارد.
وابستگی خطرناک به پشتیبانی عاطفی دیجیتال
گزارش‌ها از کشورهایی مانند بریتانیا نشان می‌دهد که درصد قابل توجهی از نوجوانان از چت‌بات‌ها برای مشورت‌های احساسی استفاده می‌کنند. برخی حتی چت‌بات را به دوستان واقعی ترجیح می‌دهند. این وابستگی می‌تواند منجر به کاهش تمایل برای برقراری ارتباط انسانی و بروز اختلالات روانی شود.
محو شدن مهارت‌های زندگی واقعی
مهارت‌هایی مانند گفت‌وگو، مدارا، شنیدن فعال، حل مسئله و مشارکت اجتماعی تنها در تعامل با انسان‌های واقعی شکل می‌گیرند. تجربه‌های ساده‌ای چون بازی گروهی یا حل اختلاف میان دوستان، نقش مهمی در رشد احساسی و اجتماعی کودکان دارند؛ چیزی که هوش مصنوعی قادر به شبیه‌سازی آن نیست.
توصیه‌های کارشناسان برای والدین و مربیان:
نظارت بر استفاده از چت‌بات‌ها: زمان و نوع استفاده کودک را کنترل کنید.
تشویق به تعامل واقعی: فعالیت‌های گروهی، بازی‌های جمعی و گفت‌وگوهای خانوادگی را افزایش دهید.
تقویت سواد دیجیتال و هیجانی: به کودکان بیاموزید که هوش مصنوعی ابزار است، نه جایگزین رابطه انسانی.
جمع‌بندی:
اگرچه چت‌بات‌ها می‌توانند ابزارهای سرگرم‌کننده یا حتی آموزشی باشند، اما نباید جایگزین روابط واقعی شوند. آینده اجتماعی کودکان، در گرو تجربه زیسته تعامل با انسان‌هاست؛ با تمام اختلافات، چالش‌ها، شادی‌ها و ناراحتی‌هایش.
برچسب‌ها:
کودک #هوش مصنوعی #رشدعاطفی #روابط اجتماعی #سواددیجیتال
منبع:
بازنویسی از گزارش‌های تحلیلی وب‌سایت‌های The Atlantic، The Independent، Psychology Today، Indian Express و Implicator.ai
