کتاب «بندر فیلی» یکی از رمان‌های محبوب «بختیار علی» نویسنده‌ی کورد تبار و ساکن آلمان است که به بررسی زندگی گروهی از اقوام کورد عراقی پرداخته و مصائب زندگی‌شان را در غالب داستانی پرکشش روایت کرده است.
به گزارش پایگاه خبری پهنه پرواز بختیار علی نویسنده‌ی مهمی است که بخشی از ساختار اجتماعی کوردهای عراق را در پیش نگاه مخاطب قرار داده و با هر اثر خود زاویه‌ای جدید از این کل را مورد واکاوی قرار می‌دهد.
نثر بختیار علی معمولا شاعرانه و لطیف است و استفاده از صنایع مختلف ادبی در این نثر از لوازم اصلی کار نویسنده به شمار می‌آید. بااین‌حال سیاهی و تلخی مفهوم داستان‌ها، هنگامی که با چنین نثری روایت می‌شود، اگرچه برای مخاطب پذیرفتنی می‌شود اما طعم تلخ حقیقت را مانند قهوه‌ای داغ بر کام مخاطب می‌چکاند. سبک اصلی بختیار علی، سیال ذهن است. این سبک قابلیت نفوذ به ذهن قهرمان را دوچندان می‌کند و به مخاطب این امکان را می‌دهد که در دقایقی که با قهرمان تنها می‌شود، حقایق زندگی او را به طور کامل درک کند. همین می‌شود که بختیار علی لقب مهم‌ترین نویسنده‌ی کورد را می‌گیرد و رمان‌هایش تنها در همان صفحات ابتدایی قلابی محکم بر ذائقهٔ مخاطب می‌اندازند.
بندر فیلی رمانی تقریبا 500 صفحه‌ای است که با سبک همیشگی نویسنده یعنی سیال ذهن روایت می‌شود. در این داستان، زندگی “بندر” پسربچهٔ کورد از اقوام فیلی روایت می‌شود که به شکلی نمادین اشاره‌ای بر آوارگی و تبعید کوردهای کشور عراق دارد. بندر، فرزند زندان است و این خود بزرگ‌ترین مفهومی است که در این کتاب عنوان شده است. مادر بندر در زندان اعدام شده و حالا او مجبور است در زندانی که نمی‌داند تاوان چیست، به دنبال جواب‌هایی برای سوال‌های خود باشد. سوالات مهمی که هویت او و هویت گروه بزرگی از مردم عراق را نشانه می‌رود. در این رمان، همراه با بندر فیلی و توصیفات دقیق و وحشتناک بختیار علی، سفری دلهره‌آور به مخوف‌ترین زندان‌های رژیم بعث عراق خواهیم داشت و در پرسپکتیو با شخصیت دیکتاتور بی‌منطق عراق یعنی صدام حسین آشنایی پیدا خواهیم کرد.
رمان بندر فیلی روایتی از کودک، نوجوان و جوانی است که برای پیداکردن حقیقت بارها از زندان‌های فکری و ذهنی می‌گریزد ولی در نهایت آینده‌ای نامعلوم به انتظارش نشسته است. مطالعه‌ی این اثر برای علاقه‌مندان به ادبیات کورد و سبک سیال ذهن توصیه می‌شود.کتاب “بتدر فیلی” داستانی چندلایه و عمیق است که به بررسی زندگی و هویت شخصیت‌های مختلف در جامعه کُردی می‌پردازد. داستان حول محور یک شخصیت اصلی به نام “بتدر” می‌چرخد که با چالش‌ها و مشکلاتی در زندگی روزمره‌اش مواجه است.بتدر تلاش می‌کند تا هویت خود را در دنیایی پیچیده و متغیر پیدا کند. او به مرور زمان با مشکلات اجتماعی، سیاسی و تاریخی مواجه می‌شود که بر زندگی او و جامعه‌اش تأثیر می‌گذارد.
نویسنده از طریق توصیف دقیق احساسات و تفکرات شخصیت‌ها، به خواننده این امکان را می‌دهد که با آنها همذات‌پنداری کند.این کتاب همچنین به مسائلی چون عشق، امید، ناامیدی و جستجوی معنا در زندگی می‌پردازد، و به نوعی تلاش برای حفظ هویت فرهنگی و اجتماعی را به تصویر می‌کشد. “بتدر فیلی” نه تنها یک داستان شخصی، بلکه نمایشی از چالش‌های بزرگ‌تر در جامعه کُردی است.
اما بختیار علی کیست؟
بختیارعلی” رمان نویس، شاعر و نظریه پرداز اندیشمند کرد عراقی است. او در سال 1960 در شهر سلیمانيه ی کردستان عراق چشم به جهان گشود و در همانجا تحصیلات مقدماتی و متوسطه را به پایان رساند وسپس در دانشگاه های شهرهای ” سلیمانیه ” و ” هولیر “(اربیل) به تحصیل در رشته زمین شناسی پرداخت تا اینکه در تظاهرات دانشگاه سلیمانیه درسال ۱۹۸۳ مجروح شد. بدین ترتیب بود که دانشگاه را رها کرد وتمام وقت خود را صرف آفرینش ادبی کرد. در همان سال بود که قصیده ی ” سرزمین ” که قدیمی ترین قصیده از مجموعه قصیده های او می باشد را سرود. همان قصیده که 9 سال بعد آن را در مجموعه شعر ” گناه ” و ” کارناوال ” چاپ کرد.
با راه افتادن دوباره ی جنگ های داخلی میان احزاب سیاسی کردستان عراق در سال 1994، “بختیار علی” کردستان را به نشانه اعتراض به این برادر کشی ها ترک می کند و رهسپار سوریه می شود و بعد از 9 ماه زندگی در دمشق خود را به آلمان می رساند و تا سال 1999 در “فرانکفورت” اقامت می کند. در همان ایام به همراه جمعی از همراهان كرد خود، مجله “ره‌هه‌ند”(رهند) را در اروپا منتشر می کنند. او در همان سال به شهر “کلن” آلمان نقل مکان می کند و هم اكنون نیز مقيم آنجاست. بختيار على نخستین رمانش “مرگ دومین تک فرزند” را در سال 1997در سوئد منتشر کرد و یک سال بعد نیز دومین رمان خود با عنوان “غروب پروانه” توسط انتشارات “رهند” در استکهلم سوئد به چاپ رسانيد.
وقتی هم که رمان سوم او با عنوان “واپسین انار جهان” سال 2002 در سلیمانیه منتشر شد، اتفاقی جدید درعرصه ی رمان نویسی کردی روی داد و توجه فرهیختگان و نویسندگان و شاعران کرد را بر انگیخت.
بختیار علی همچنین یکی از شاعرانی بود که همراه با دکتر فرهاد پیربال، دیگر شاعر و نویسنده‌ی کرد، راه برون‌رفت از بحرانی که شعر کردی به آن دچار شده بود را پیدا کردند و با آثاری همچون «دروازه‌ها، عشق، جلاد، کتاب آدمکش‌ها، کارناوال، شهر، گناه، کار کردن در جنگل‌های فردوس” خدمت بزرگی به ادبیات کردی کرد.
رمان‌های “شهر موسیقیدانان سپید” و “غزل‌نویس و باغ‌های خیال” از آثار متاخر این رمان نویس مشهور نوگرا و فیلسوف کرد هستند که هر دو از جانب صاحب نظران ادبی از آثار جریان ساز و قابل توجه و تامل ادبیات امروز کردی قلمداد شده‌اند.
بختیار علی علاوه بر این، یکی از جدى ترين و تاثيرگذارترين روشنفكران معاصر كردستان با تاليفاتی نظرى و تحليلى است که بیشتر آنها را در مجله “رهند” به چاپ رسانده است و در اين زمينه كتاب هاى “ستيزه جويان ايمان” و “خواننده قاتل” را نیز نوشته است. عمده شهرت بختيارعلى در این زمینه به دلیل نوشتن نقدهاى بنيادينی است كه در آنها به نقد و تحلیل ساختارهاى فرهنگى، اجتماعى و سياسى حاكم بر كردستان پرداخته است. در اين ميان تقدس‌زدايى و نقد درونى راديكال وى از مفهوم موجود «هويت و ناسيوناليسم كردى” بسیار چشمگیر بوده و واكنش‌هاى گوناگون و متفاوت روشنفكران و سياسيون كرد وهمچنین واكنش خصمانه‌ى سنت‌گرایان را بر انگیخته است. از سوى ديگر تاليفات بختيار على مورد استقبال متجددان و جوانان علاقه‌مند واقع شده و موجى نو از مباحث نظرى را در ميان آنان به راه انداخته كه در نوع خود بى نظير است. او كارهاى تحليلى و مقالاتى نیز حول محور غرب‌شناسى دارد اما عمده شهرت وی به نو شتن چندین رمان و مجموعه شعر او بر می گردد.
آثار “بختیار علی” سرشار از شاعرانگی ناب و تجلی‌گاه خیال‌های ظریف و رنگارنگ و تصاویر نابی هستند که مخاطب را به یک سفر عمیق درونی خیالی دعوت می کنند. او در این مسیر ما را به کشف‌های جدیدی نایل می کند. کشف‌هایی که ما را به چالش با اندیشه‌های سطحی پیرامون‌مان وا می دارد و در این میان چشم‌اندازهای تازه‌ای را بر روی‌مان می گشاید که در آنها یک زیست انسانی آرمانی و به دور از تعصب های مستبدانه و فاشیستی متصور شده است.
