پیشرفت سریع هوش مصنوعی، در کنار فرصت‌های شگفت‌انگیز علمی و پزشکی، سایه‌ای از تهدید را نیز بر سر آینده‌ی بشر گسترانده است. فناوری‌ای که می‌تواند درمان‌های نوین طراحی کند، اکنون قادر است پروتئین‌هایی بسازد که پنهان از چشم سیستم‌های نظارتی، عملکردی مشابه سموم و ویروس‌های مرگبار داشته باشند.
طبق گزارشی از «زومیت» به نقل از پژوهشی تحت سرپرستی اریک هورویتز از مایکروسافت، الگوریتم‌های هوش مصنوعی توانسته‌اند ۷۲ پروتئین خطرناک را بازطراحی کنند؛ نسخه‌هایی که از دید سیستم‌های غربالگری بیولوژیک مصون می‌مانند. با این حال، تیم پژوهشی تأکید کرده که هیچ‌یک از این پروتئین‌ها در دنیای واقعی تولید نشده‌اند.
آزمایش‌های موازی نشان داده‌اند که بیشتر این طراحی‌ها در عمل ناپایدار یا ناکارآمد بوده‌اند، اما همین میزان توانایی، کافی است تا زنگ خطر را برای نهادهای امنیت زیستی به صدا درآورد.
هرچند تا کنون حملات زیست‌تـروریستی مبتنی بر پروتئین‌های مهندسی‌شده نادر بوده‌اند و روش‌های ساده‌تری مانند استفاده از سم کرچک رایج‌ترند، اما با دسترسی آسان‌تر به ابزارهای زیست‌محاسباتی و سنتز دی‌ان‌ای، خطر سوء‌استفاده به‌مرور افزایش می‌یابد.
در همین راستا، پژوهشگران استنفورد نیز نشان داده‌اند که از میان ۳۰۲ ویروس بازطراحی‌شده با کمک هوش مصنوعی، تنها ۱۶ مورد توانایی آلوده‌سازی باکتری میزبان را داشتند. این آمار در ظاهر کوچک است، اما روند رشد فناوری می‌تواند در آینده این رقم را به‌طور چشمگیری افزایش دهد.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های فعلی، نبود سامانه‌های نظارتی مؤثر برای سفارش و تولید توالی‌های دی‌ان‌ای است. بسیاری از شرکت‌ها هنوز فرآیند غربالگری را جدی نمی‌گیرند، در حالی که دستگاه‌های سنتز دی‌ان‌ای هر روز در ابعاد کوچک‌تر و با هزینه‌ی کمتر در دسترس قرار می‌گیرند.
کارشناسان تأکید دارند که احتمال وقوع حمله‌ای مبتنی بر ویروس یا پروتئین طراحی‌شده توسط هوش مصنوعی در آینده‌ی نزدیک اندک است، اما نادیده گرفتن خطر، تکرار اشتباهات گذشته خواهد بود. تجربه‌ی پاندمی کووید-۱۹ به‌خوبی نشان داد که حتی یک ویروس نه‌چندان مرگبار نیز می‌تواند جهان را در آشوب فرو برد.
🔖 برچسب‌ها: هوش‌مصنوعی · سلاح‌زیستی · زیست‌تـروریسم · امنیت‌زیستی · ویروس‌شناسی · آینده‌فناوری
